կումներին. ավերվել են բազմաթիվ բնակավայրեր. զոհվել խաղաղ բնակիչներ։ 1920-ի մայիսի 1-ին Խորհրդային Ռուսաստանի 11-րդ բանակի հարմանատարաթյունը Հայաստանի Հանարպետության Կստավարությունից պահանջել է դադարեցնել մարտական գործողությունները և հայկական զաքերը դորա բերել տարածաշրջանից։ 1920-ի նոյեմբերին Ադրբեջանի ղեկավարությունը երկրամասը, ինչոլես նաև Զանգեզուրի և Նախիջևանի գավսաները հայտարարել է Խորհրդային Հայաստանի անբաժան մասը։ Սակայն, երեք ամիս հետո Խորհրդային Ադրբեջանի ղեկավարությունը վերանայել է իր դիրքորոշումը և հասել այն բանին, ու 1921-ի հուլիսի 5-ի ՌԿ(բ)Կ Կենտկոմի Կովկասյան բյոսոյի որոշմամբ Ղարաբաղը միացվել է Խորհրդային Ադրբեջանին՝ ինքնավարության իրավունքով։ 1923-ի հուլիսին կազմավորված ԼՂԻՄ-ի կազմում, սակայն, չեն ներառվել Օ-յուլիստանը և Հյուսիսային Արցախի շրջանները։ Ադրբեջանի իշխանությունները Գյուլիստանի շրջանում վարել են ժողովրդագրական միատարրությունը խախտելու ակնհայտ քաղաքականություն՝ 1940ին շրջանին միրսցրել են 4 ադրբեջանաբնաև գյուղ (Զեյվա. Շեֆեկ, Գյուրզալար և Թոդան)։
Հայրենական մեծ պատերազմի (1941-45 տարիներին ռազմաճակատ է մեկնել 2647 շահումյանցի (այդ թվում՝ 10 կին), զոհվել է 1200-ը. իսկ Գարեգին Բալայանն արժանացել է Խորհրդային Միության հերոսի կոչման։ Ադրբեջանի հակահայկական քաղաքականության պայմաններում անգամ 1950-60-ական թթ. շրջանում նկատվել է ազգային ինքնագիտակցության զարթոնք։ Նման տեղաշարժերն արգելակելու, հայկական շրջանները լուծարելու նպատակով Ադրբեջանի իշխանությունները ստեղծել են արտաղրական-տարածքային նոր խոշու միավուներ։ Խա6լարի շրջանը, ուը գերակշռող հայ բնակչությում
