55. Աշուղական բարդ ձևերով հորինվող ստեղծագործություններից մեկն էլ ավալախըն է — վերջն ու սկիզբը, երբ բոլոր տողերի առաջին տառը նույնն է. ինչպես այս տեղ Ջ տառն է։ Հաղթահարելով դժվարությունը, մենք նմուշի համար միայն թարգմանեցինք այս օրինակը, 40 բառի մոտ կեսը լրացնելով հայերէն բառերով։
60. Այս ոչ շատ բարդ թեջնիսը տարբերվում Է մյուսներից նրանով, որ թվարկելով
են հիշվում բոլոր բառերը (էս, էս, էս...), որի համար Էլ կոչվում են շոմորթեքնիս (պարսկ.— թվելով, թվարկելով)։ Գտնվում Է երգչի որդու ժողովածուում միայն և հրատարակվում է առաջին անգամ։
64. «Առանց քիզ ինչ կոնիմ...» (21) ադրբեջաներեն օրինակիր կատարված բառացի թարգմանությունն Է սա։ Ո՞ր լեզվով է առաջ գրել, դժվար է իմանալը,
բայց մեզ համար ավելի կարևորը տարբերություններն են և ոչ թե բառացի
համընկնող տողերը։ Այս տարբերությունների մեջ Է դրսևորվում երգչի գրական ճաշակն ու իմաստությունը. համեմատիր նախավերջին տան վերջին տողերը...
|
66. Թե ձևով և թե բովանդակությամբ գեղեցիկ մուխամմաս (հնգյակ) է այս խաղը։ Զարմանալի է, որ ջրի ու ցամաքի մեկ երեքի հարաբերությունը հայտնի էր այն ժամանակ Սայաթ-Նովային, բայց և անհասկանալի են մնում, թե ինչ է ցանկանում ասել «եկ աշխարհը մի բաժանի» նախադասությամբ. գուցե այն, որ կարգված է վերուստ, վեր է մարդու ուժերից այն շարժելը։
Բիբլիական առասպելի համաձայն, աշտարակաշինությունը (Բաբելոնի)
խափանելուց հետո մեկ լեզվով խոսող ժողովուրդը բաժանվում է բազմաթիվ
տարախոս ցեղերի, որոնց թիվը հասնում է մինչև 72-ի։ Մարգարեների թիվն
էլ եկեղեցին հաշվում է 366, որոնք համարվում էին մարդկային մեծ քարավանի ուղեկցողները-սարվանները։
67. Այս կենսագրականը—ջավսաթլաման, (ճիշտը՝ ջասաթնամե) երգիչը գրել է
1750 թ. հունվարի սկզբին, երբ ինքը եղել է 33 տարեկան (հին, ընդունված
վերսիայով՝ 38 տ.)։ Սովորաբար նման գործեր գրում էին շատ աշուղներ և
դրանց մեջ հավաստի ինքնակենսագրական որոնելը, հաճախ սխալների մեջ
կնետի հետազոտողին։ Բավական է այս ջասաթնամեի վերջին թիվը նկատի
ունենալ, որը հասնում է 95 (տարիքի), իսկ գրողը եղել է շուրջ 35 տարեկան,
որպեսզի զգուշանանք այդ սխալից։ Այնուհանդերձ, սրա մանավանդ առաջին
տուներում (մինչև 30—35 տարեկանը), բոլորովին հեղինակի կենսագրությունից փաստեր չորոնելը նույնպես սխալ կլիներ։ Անկյունավոր փակագծերինը մեր, անվերապահ, լրացումն է:
