Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/108

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

համապատասխանությունը։ Չի կարելի Ս. դնել մեծ էլեկտրահաղորդականություն ունեցող (օրինակ, մետաղե, երկաթբետոնե, աղյուսե) հատակին։ Կենցաղային Ս-ները նախատեսված են չոր, ջեռուցվող շինություններում (օդի 16-32 °C ջերմաստիճանի պայմաններում) աշխատելու համար։

Մթերքների պահպանումը և տեղավորումը։ Սառնարանային խցի տարբեր մասերում ջերմաստիճանը տարբեր է, ցածրջերմաստիճանային բաժանմունքի տակ՝ 0 °C, ներքևում՝ 6-7 °C, ինչը և պետք է հաշվի առնել սննդամթերքը Ս-ում տեղավորելիս։ Պանիրը, կարագը, ճարպը լավ են պահպանվում վերևի դարակների վրա։ Միրգը և բանջարեղենը հարկավոր է պահել ներքևում՝ ապակու տակ գտնվող հատուկ ամաններում։ Թթուն և մարինադը սովորաբար պահում են ներքևի դարակի վրա։

Սուր հոտով (պանիր, ձուկ, ապխտած միս, համեմունք ևն), ինչպես նաև հոտ կլանող (կարագ, կրեմ, լոռ, սերուցք ևն) մթերքները պետք է պահել փակ ամանում կամ փաթեթավորած։ Սառեցված մթերքը պահում են ցածր ջերմաստիճանային բաժանմունքում (խցիկում)՝ ցելոֆանով, անխոնավաթափանց թղթով կամ պոլիէթիլենային թաղանթով փաթեթավորված։

Մթերքի համը պահպանելը կախված է Ս-ում մթերքը պահելու ժամկետից։ Այսպես, թարմ ձուկը կարելի է պահել մինչև 3 օր, խաշած միսը, երշիկը, նրբերշիկը նույնպես 3 օր, թարմ կաթը, սերուցքը, թթվասերը՝ 2 օր, լոռը՝ 2-3 օր, ձուն, կարագը և մարգարինը՝ 15-20 օր, հատապտուղները (չլվացած)՝ մինչև 8 օր։

Ս-ից օգտվելը և նրա խնամքը։ Օգտագործելուց առաջ Ս. հարկավոր է լվանալ գոլ ջրով (ցանկալի է օճառով), չորացնել և օդափոխել։ Պահանջվող ջերմաստիճանային ռեժիմը սահմանվում է ջերմակարգավորիչի բռնակի պտույտով։ Խցիկում օդի անհրաժեշտ շրջանառություն ապահովելու համար մթերքը պետք է տեղավորել առանց դարակները ծանրաբեռնելու։ Խորհուրդ չի տրվում նաև դարակներին որևէ բան (օրինակ, մետաղաթերթ կամ թաղանթ) փռել կամ տաք կերակուր դնել։ Ս-ի լավ աշխատանքի կարևորագույն պայմանը գոլորշիարարի ձնածածկույթը պարբերաբար (առնվազն շաբաթը մեկ անգամ) մաքրելն է։ Ձնածածկույթը հարկավոր է հալեցնել սառնարանային ագրեգատն անջատելուց հետո, չի կարելի այն հեռացնել որևէ սուր կամ կարծր առարկայով։

ՍԵՂԱՆԻ ՍՊԱՍՔԱՎՈՐՈՒՄ, ամենօրյա. եթե ճաշասեղանին սփռոց է գցվում, ցանկալի է տակից մոմլաթ փռել, որպեսզի տաք ամանները հետք չթողնեն սեղանին, սփռոցն էլ հարթ փռված լինի։ Սեղանի կենտրոնում դնում են համեմունքի ամանները, աղաման և հացաման։ Տափակ ափսեները դնում են իրարից հավասար հեռավորության վրա։ Ափսեից աջ դնում են դանակը (սուր կողմով դեպի ափսեն) և գդալը, ափսեից ձախ՝ պատառաքաղը։ Գդալները և պատառաքաղները սեղանին դնում են ուռուցիկ կողմով։ Եթե ճաշին խորտիկներ են նախատեսված, տափակ ափսեի վրա դնում են խորտիկի ափսե։ Գործվածքից անձեռոցիկները կարելի է ծալել քառակուսի կամ եռանկյունաձև և դնել խորտիկի ափսեի վրա կամ էլ տափակ ափսեից աջ՝ գդալի մոտ. կարելի է նաև անցկացնել օղակի միջով։ Հարմար և հիգիենիկ են թղթե անձեռոցիկները, որոնք սովորաբար դնում են սեղանի կենտրոնում՝ բաժակի կամ փոքր նեղ սկահակի մեջ։

Խորտիկները և խորտիկի ափսեները հավաքելուց հետո մատուցում են ապուրը։ Ապուրի ամանը, շերեփը և խոր ափսեները դնում են տանտիկնոջ աջ կողմում։ Ապուրն ուտելուց հետո հավաքում են առաջին կերակրատեսակի ամբողջ ամանեղենը և սեղանին դնում երկրորդ կերակրատեսակի սկուտեղը։ Անուշեղենը մատուցելուց առաջ սեղանից հավաքում են օգտագործված ամանեղենն ու սպասքը և սփռոցը մաքրում փշրանքից։

Նախաճաշի կամ ընթրիքի Ս. ս. գրեթե չի տարբերվում ճաշի Ս. ս.–ից (ճաշի գդալի փոխարեն դնում են թեյի գդալ, խոր ափսեներ չեն դնում)։

Ընթրիքի սեղան գցելիս կարելի է օգտագործել գունավոր սփռոց։ Յուրաքանչյուրի համար դնում են աղանդերի ափսե, վրան՝ անձեռոցիկ, ափսեից աջ՝ աղանդերի դանակ, ափսեից ձախ՝ պատառաքաղ։ Թխվածքը, մուրաբան (կողքին մուրաբայի պնակներ) և կիտրոնը դնում են թեյի սեղանի կենտրոնում։ Թեյի սպասքը և թրմելու թեյամանը դնում են տանտիկնոջ մոտ։ Ինքնաեռը կամ մեծ թեյամանը կարելի է դնել հատուկ սեղանի (սպասքասեղանի) վրա։

Տոնական սպասքավորում: Ճաշի կամ ընթրիքի սեղանին սպիտակ սփռոց են գցում։ Ցանկալի է սեղանին ծաղիկներ դնել (ոչ մեծ ծաղկեփնջեր՝ ցածր և լայն ծաղկամաններում)։

Սեղանի կենտրոնում սովորաբար դնում են մրգի սկահակը, պղպեղի, մանանեխի և քացախի ամանները։ Ցանկալի