Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/201

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

և կորիզները հեռացնել։ Կտրտած կիտրոնը լցնել եռացող շաքարաջրի մեջ, հասցնել եռման և կրակից վերցնել։ 1 ժամ հետո օշարակը լցնել առանձին ամանի մեջ, 10 րոպե եռացնել, կրկին լցնել կիտրոնի վրա։ Այդ գործողությունը կրկնել 2 անգամ, եփել մարմանդ կրակի վրա, մինչև կիտրոնի թափանցիկ դառնալը (10-15 րոպե)։

1 կգ կիտրոնին՝ 1,5 կգ շաքարավազ, 2 բաժակ ջուր։

Մ. հաղարջի. սև կամ կարմիր հաղարջն ընտրել, լվանալ, պտղակոթերը հեռացնել։ Հատապտուղները լցնել սկուտեղի մեջ, վրան շաքարավազ ցանել և 5-6 ժամ թողնել զով տեղում։ Այնուհետև եփել մարմանդ կրակի վրա մինչև Մ-ի պատրաստ լինելը։

Մ. կարելի է եփել նաև շաքարաջրով, այդ դեպքում եփելու ժամանակը կերկարի։

1 կգ հաղարջին՝ 1,2 կգ շաքարավազ, շաքարաջրով եփելու դեպքում նաև 2 1/2 բաժակ ջուր։

Մ. հոնի. ընտրել խոշոր, լավ հասած պտուղներ։ Հոնը լցնել եռացող շաքարաջրի մեջ և թողնել 5-6 ժամ, այնուհետև եփել։

1 կգ հոնին՝ 1,2 կգ շաքարավազ, 1 բաժակ ջուր։

Մ. ձմերուկի. ձմերուկը կտրտել, կեղևի կանաչ շերտը հեռացնել, սպիտակ մասն առանձնացնել միջուկից և ձևավոր դանակով կտրտել։ 20 րոպե պահել կրաջրի մեջ։ Կրաջրից հանած կտորները սառը ջրով լվանալ և լցնել տաք ջրի մեջ, եփել 5-10 րոպե, շուռ տալ քամիչի մեջ և հովացնել։ Կտորները տեղավորել թասի մեջ, վրան եռացող շաքարաջուր լցնել և եփել 20-30 րոպե, ապա կրակից վերցնել և 2-3 ժամ թողնել օշարակի մեջ։ Այդ գործողությունը կրկնել, որից հետո եփել մարմանդ կրակի վրա։ Խորհուրդ է տրվում վերջում ավելացնել վանիլին և կիտրոնի հյութ։

Կրաջրի պատրաստման եղանակը նկարագրված է դդմի Մ-ի բաղադրատոմսում։

1 կգ (ձմերուկի) կեղևին՝ 1,5 կգ շաքարավազ, 2 բաժակ ջուր, կես կիտրոնի հյութ։

Մ. մոռի. եփում են թերհաս հատապտուղներից։ Մոռն ընտրում են, սակայն չեն լվանում։ Եթե հատապտուղների վրա մոռի բզեզի փոքր սպիտակ թրթուրներ կան, խորհուրդ է տրվում հատապտուղները 10-15 րոպե ընկղմել կերակրի աղի սառը լուծույթի (1 լ ջրին՝ 20 գ աղ), այնուհետև սառը ջրի մեջ։ Ջրի երես ելած թրթուրները հեշտությամբ կարելի է հեռացնել։ Հատապտուղները փռել ջուր ծծող թղթի կամ շորի վրա։ Մոռի Մ. եփում են 2 եղանակով։

1-ին եղանակ. մոռը լցնում են թասի մեջ, ավելացնում տաք շաքարաջուր և թողնում 3-4 ժամ։ Այնուհետև քամած հյութն առանց հատապտուղների եռացնում են մեկ այլ ամանի մեջ։ Մոռը լցնում են թանձրացած օշարակի մեջ և թասը զգուշորեն թափահարում, որպեսզի հատապտուղները ծածկվեն օշարակով, կրկին դնում կրակի վրա և եփում մարմանդ եռքով։

1 կգ մոռին՝ 1 կգ շաքարավազ, 1 բաժակ ջուր։

2-րդ եղանակ. մոռն ընտրում են, պտղակոթերը հեռացնելուց հետո լցնում սկուտեղի մեջ և վրան շաքարավազ ցանում (չափաքանակի կեսը)։ 5-6 ժամ թողնում զով տեղում։ Գոյացած հյութը լցնում են ամանի մեջ, ավելացնում մնացած շաքարավազը և շաքարաջուր եփում։ Հատապտուղները լցնում են հովացրած շաքարաջրի մեջ, թասը զգուշորեն թափահարում, որպեսզի հատապտուղները ծածկվեն օշարակով, ապա եփում։

1 կգ մոռին՝ 1,5 կգ շաքարավազ։

Մ. նարնջի. նարինջը կեղևել, բաժանել պճեղների և կորիզները հանել։ Պճեղները լցնել եռացող շաքարաջրի մեջ, եռման հասցնել, ապա կրակից վերցնել։ 1 ժամից նարինջը օշարակից հանել, վերջինս 10 րոպե եռացնել, նարինջը լցնել մեջը և եփել մարմանդ կրակի վրա մինչև թափանցիկ դառնալը (10-15 րոպե)։ Նարնջի կեղևի վրա լցնել եռման ջուր, ձողիկաձև կտրտել և լցնել տաք Մ-ի մեջ։

1 կգ նարնջին՝ 1,25 կգ շաքարավազ, 1 1/2 բաժակ ջուր և 2 ճաշի գդալ կեղև։

Մ. սալորի. ընտրել նույն չափի և հասունության պտուղներ, պտղակոթերը հեռացնել, սալորը սառը ջրով լվանալ, փայտե ասեղով ծակծկել և 5-8 րոպե պահել տաք ջրի մեջ։ Ջրից հանել, վրան տաք շաքարաջուր լցնել (չափաքանակի կեսը) և եփել 5-8 րոպե (եռալու պահից հաշված)։ Թողնել օշարակի մեջ 2-3 ժամ, ապա եփել 2-3 անգամից։ Երկրորդ անգամ կրակին դնելուց առաջ ավելացնել մնացած տաք շաքարաջուրը, հասցնել եռման և եփել 8-10 րոպե։ Եթե Մ. պատրաստ չէ, սալորը թողնել օշարակի մեջ ևս 2-3 ժամ, ապա կրկին եփել։

1 կգ սալորին՝ 1,2 կգ շաքարավազ, 1-1 1/2 բաժակ ջուր։

Մ. սև թթի. եփում են մոռի Մ-ի պես (2-րդ եղանակ)։

1 կգ սև թթին՝ 1,5 կգ շաքարավազ։

Մ. սերկևիլի. թերհաս և շատ պինդ պտուղները պետք է մի քանի օր պահել սենյակում, որպեսզի հասունանան և փափկեն։ Սերկևիլը կեղևել, միջուկը հեռացնելուց հետո կտրտել, լցնել կաթսայի մեջ, վրան եռման ջուր լցնել և եփել մինչև փափկելը (15-20 րոպե)։ Կեղևը առանձին եփել քիչ ջրով և ստացված եփուկով պատրաստել շաքարաջուր։

Շաքարաջուրը լցնել կտրտած սերկևիլի վրա, թողնել 3-4 ժամ, ապա եփել 3-4 անգամից՝ մինչև թափանցիկ դառնալը։

1 կգ սերկևիլին՝ 1 կգ շաքարավազ, 2 բաժակ ջուր։

Մ. սմբուկի. մանր սմբուկը (5-6 սմ երկարության) կեղևել և 40 րոպե պահել կրաջրի մեջ, ապա սառը ջրով լվանալ, ջրքամել, վրան եռման ջուր լցնել և եփել 5-7 րոպե, ապա ջուրը թափել և սմբուկը հովացնել։ Շաքարաջուր պատրաստել և տաք-տաք լցնել սմբուկի վրա։ Եփել 30-35 րոպե, կրակից վերցնել և 2 ժամ թողնել օշարակի մեջ։ Այդ գործողությունը կրկնել 3 անգամ, որից հետո Մ. եփել մինչև պատրաստ լինելը։ Բուրավետության համար ավելացնել մեխակ, դարչին և հիլ (թանզիֆե փոքրիկ տոպրակով)։

Կրաջրի պատրաստման եղանակը նկարագրված է դդմի Մ-ի բաղադրատոմսում։

1 կգ կեղևած սմբուկին՝ 1,5 կգ շաքար, 2 բաժակ ջուր, 5 հատ մեխակ, 3-5 հատիկ հիլ, 5-8 գ դարչին։

Մ. վարդի (թերթիկների). վարդի թերթիկների ծայրի սպիտակ մասը հեռացնել, թերթիկները լցնել քամիչի մեջ, սառը ջրով լվանալ և թողնել, որ ջուրը քամվի։ Թերթիկների վրա մի քիչ շաքարավազ և կիտրոնաթթու ցանել, թողնել 1 ժամ։ Շաքարաջուր պատրաստել, մեջը լցնել մշակված թերթիկները և եփել։

400 գ թերթիկներին՝ 1 կգ շաքարավազ, 2 բաժակ ջուր, 1 թեյի գդալ կիտրոնաթթու։

Մ. տանձի. ընտրել պինդ, ոչ գերհաս պտուղներ։ Տանձը կեղևել, միջուկը հեռացնելուց հետո կտրտել, 10-15 րոպե եփել եռացող ջրի մեջ, այնուհետև սառը ջրով հովացնել։ Շարունակությունը նույնն է, ինչ խնձորի Մ-ի դեպքում։ Վերջում ավելացնել կիտրոնաթթու։

1 կգ տանձին՝ 1 կգ շաքարավազ, 2 բաժակ ջուր, 3 գ կիտրոնաթթու։

ՅՈՒՂ հալած, բարձր կալորիականության սննդամթերք (99 % կաթնաճարպի խտանյութ)։ Ստանում են կարագը հալելով։ Կարագի կենսաբանական և համային հատկությունները պահպանելու համար, որպես կանոն, հալելիս այն երկար չեն եռացնում։ Սովորաբար, նախքան հալելը, կարագն աղ են դնում, թողնում առնվազն 2,5 ժամ։ Այնուհետև եռացնում են մինչև երեսին բաց վարդագույն փառ գոյանալը։ Կարագի արժեքավոր հատկություններն առավել պահպանելու համար այն հալում են նաև այլ եղանակով. կարագով կաթսան դնում են