1 կգ ճակնդեղին՝ 2-3 գլուխ սոխ, 1/2 բաժակ ձեթ, 2 թեյի գդալ տոմատի մածուկ, աղը, պղպեղը՝ ըստ ճաշակի։
Թթու կաղամբով Ս.: Թթու կաղամբը, սոխը և կանաչին (մաղադանոս, գինձ), մանր կտրտել, ավելացնել շաքարավազ, ձեթ և լավ խառնել։
500 գ թթու կաղամբին՝ 1 գլուխ սոխ (կամ 1/4 տրցակ կանաչ սոխ), 1 թեյի գդալ շաքարավազ, 4 ճաշի գդալ ձեթ. կանաչին՝ ըստ ճաշակի։
Մսով Ս.։ Խաշած կամ տապակած միսը, խաշած ձուն և կարտոֆիլը, թարմ կամ թթու վարունգը կտրտել, ավելացնել կանաչ ոլոռ, աղ անել, ավելացնել մայոնեզ կամ թթվասեր, խառնել և լցնել սալաթամանի մեջ, ապա զարդարել հազարի տերևներով և կտրտած ձվով, մսով, վարունգով։
200 գ մսին՝ 4-5 կարտոֆիլ, 2 թարմ կամ թթու վարունգ, 2 ձու, 250 գ կանաչ ոլոռ, 150 գ մայոնեզ (կամ 100 գ թթվասեր), հազարը և աղը՝ ըստ ճաշակի։ Նույն կերպ պատրաստում են ձկով Ս.՝ միսը փոխարինելով նույն քանակության ձկով (խաշած կամ ապխտած)։
Ավելուկով Ս.: Չորացրած ավելուկը գոլ ջրով լվանալ, կտրտել, լցնել եռացող ջրով կաթսայի մեջ և եփել մինչև ավելուկի փափկելը, քամել փլավքամիչով և թողնել, որ հովանա, ապա նորից մանրացնել։ Սոխը և թաղանթը հեռացրած ընկույզի միջուկը կտրտել բրնձի մեծությամբ և ձեթով տապակել մինչև սոխի կարմրելը, ապա ավելացնել եփած և մանրացրած ավելուկը, վրան աղ ցանել, խառնել և տապակել։ Հովանալուց հետո ավելուկը լցնել սկուտեղի մեջ և վրան մանր կտրտած թարմ կանաչի ցանել։
200 գ չորացրած ավելուկին՝ 1 գլուխ սոխ, 1/2 բաժակ ընկույզի միջուկ, 2 ճաշի գդալ ձեթ. աղը և կանաչին՝ ըստ ճաշակի։
Կանաչ լոբով Ս.։ Ծղոտաձև կտրտած, եփած և հովացրած կանաչ լոբու վրա ցանել աղ, պղպեղ, ավելացնել ընկույզի միջուկ, մաղադանոս, քացախ և զգուշությամբ խառնել։
500 գ կանաչ լոբուն՝ 1/2 բաժակ ընկույզի միջուկ, աղը, պղպեղը, մաղադանոսը՝ ըստ ճաշակի։
Բադրիջանի Ս .: Բադրիջանը լվանալ, ցամաքեցնել և խորովել, այնուհետև կեղևել, մանր կտրտել, ավելացնել ծեծած սխտոր ու խառնել։ Արևածաղկի ձեթը քացախի, աղի, պղպեղի հետ լցնել Ս-ի վրա և զգուշությամբ խառնել։ Բադրիջանի շուրջը շարել կտրտած պոմիդոր և վրան մաղադանոս ցանել։
500 գ բադրիջանին՝ 4-5 պոմիդոր, 1/2 բաժակ արևածաղկի ձեթ. աղը, պղպեղը, սխտորը, մաղադանոսը՝ ըստ ճաշակի։
Կարմիր լոբով Ս.: Կարմիր լոբին ընտրել, լվանալ, լցնել սառը ջրի մեջ և եփել մինչև փափկելը, ապա քամել փլավքամիչով։ Հովանալուց հետո լոբուն ավելացնել աղ, պղպեղ, մանր կտրտած սոխ, գինձ, արևածաղկի ձեթի հետ խառնած քացախ և լավ խառնել։
500 գ լոբուն՝ 1 գլուխ սոխ, 3 ճաշի գդալ արևածաղկի ձեթ, 3 ճաշի գդալ քացախ, աղը, պղպեղը, գինձը՝ ըստ ճաշակի։
Թարմ կաղամբով և գազարով Ս.։ Կաղամբը մանր կտրտել և տրորել աղով։ Թարմ գազարը քերել խոշոր քերիչով և խառնել կաղամբին։ Կարելի է ավելացնել մանր կտրտած կանաչի (մաղադանոս և նեխուր)։ Մատուցելուց առաջ համեմել քացախով և ձեթով կամ թթվասերով։
Հազարով Ս.: Հազարի տերևները լվանալ, ջրքամել, դասավորել սալաթամանի մեջ, ավելացնել կիտրոնի հյութ և թթվասեր։ Սամիթը կամ կանաչ սոխը կտրտել և ցանել հազարի վրա։ Կարելի է ավելացնել նաև խաշած ձվի շերտեր։
2 տրցակ հազարին (100-150 գ)՝ 1 ճաշի գդալ կտրտած սամիթ կամ կանաչ սոխ, 1 թեյի գդալ կիտրոնի հյութ, 100-150 գ թթվասեր։
Նեխուրով Ս.։ Նեխուրը լվանալ, ընտրել, մաքրել արմատները, մանր կտրտել։ Աղ ցանել, ավելացնել խոշոր քերիչով քերած պանիր, համեմել թթվասերով կամ մայոնեզով։
600 գ նեխուրին՝ 200 գ թթվասեր (մայոնեզ), աղը և պանիրը՝ ըստ ճաշակի։
Պանրով Ս.: Հալած պանիրը քերել խոշոր քերիչով, ավելացնել կանաչ ոլոռ, մանր կտրտած խաշած ձու, աղ ցանել, ավելացնել մայոնեզ։
2 տուփ հալած պանրին (100 գ)՝ 1 բանկա (250 գ) կանաչ ոլոռ, 3 ձու. աղը՝ ըստ ճաշակի։
Խնձորով և կաղամբով Ս.։ Կաղամբը և սոխը մանր կտրտել, լվանալ հոսող ջրով (որպեսզի սոխը կորցնի կծվությունը)։ Խնձորը կեղևել և մանր կտրտել։ Խառնել կաղամբին, աղ ցանել և ավելացնել թթվասեր։
500 գ կաղամբին՝ 1 գլուխ սոխ, 1 խնձոր, 1/2 բաժակ թթվասեր, աղը՝ ըստ ճաշակի։
ՍԱԼՈՐ, տնտեսական նշանակություն ունեն Հունգարասալորը, Ռենկլոդ Ալտանան, ինչպես նաև շլորը, Հայաստանի տարբեր մարզերում աճող վայրի մամխին և մամխասալորենին։ Ս. պարունակում է շաքար (մինչև 21 %), օրգանական թթուներ, ազոտային և պեկտինային (դոնդողացնող) նյութեր, վիտամիններ (B1 , B2, C, կարոտին ևն), հանքային աղեր։
0 °C ջերմաստիճանի և օդի 95 % հարաբերական խոնավության պայմաններում Ս. կարելի է պահել 10-15 օր։ Տնային պայմաններում Ս-ից կարելի է պատրաստել դոնդող, մուրաբա, կոմպոտ, սոուսներ, պաստեղ ևն։
Հունգարասալորների պտղամիսն ամուր է, շաքարաշատ, լավ պահպանվում և փոխադրվում են։ Օգտագործում են թարմ, կոմպոտներ, մուրաբա, ջեմ, պովիդլո, դոնդող, պաստեղ, հյութեր պատրաստելու, արագ սառեցնելու, իսկ որոշ սորտեր՝ չիր պատրաստելու համար։
Ռենկլոդի պտուղները կլոր են, կանաչ, դեղին կամ մանուշակագույն, պտղամիսը նուրբ է, ամուր, հյութեղ, քաղցր։ Մեծ մասի պտղամիսը հեշտությամբ անջատվում է կորիզից։ Ռենկլոդների հասուն պտուղները վատ են պահվում և տեղափոխվում։ Օգտագործում են թարմ, ինչպես նաև մուրաբա, կոմպոտ, պովիդլո, դոնդող, ջեմ եփելու, հյութ պատրաստելու համար։
Շլոր. Հայաստանում առավել տարածված են Երևանի դեղինը, Օշականի դեղինը, Սև շլորը (վաղահաս, միջահաս, ուշահաս)։
Պտուղը տարբեր չափերի է, կլորավուն, ձվաձև, էլիպսաձև, բաց կանաչ կամ դեղին, երբեմն մաշկի վրա կարմիր կետերով։ Պտղամիսը դժվարությամբ է անջատվում կամ ընդհանրապես չի անջատվում կորիզից։ Ս-ի մյուս տեսակներից շլորը տարբերվում է պեկտինային նյութերի և օրգանական թթուների մեծ պարունակությամբ ու ցածր շաքարայնությամբ։ Թարմ ուտելու համար ոչ բոլոր սորտերն են պիտանի, հիմնականում օգտագործում են մուրաբա, պովիդլո, դոնդող, կոմպոտ, պաստեղ, տղեմալի ևն պատրաստելու համար։
ՍԱՂՄՈՆՆԵՐ, արժեքավոր արդյունագործական ձկներ են։ Դրանցից են. խաղաղօվկիանոսային Ս. (սապատաձուկ, կետա, կիժուչ, չավիչա, սիմա, ներկա), ազնիվ Ս. (սաղմոն, կումժա, կասպյան սաղմոն, իշխան), լերկաձկներ (կունջա, մալմա և ալպյան լերկաձուկ)։ Ս. լինում են գաղթող (ձվադրման շրջանում ծովից գնում են գետերը և լճերը) և նստակյաց (գետի և լճի Ս.)։
Ս-ի միսը նուրբ վարդագույնից (լերկաձկներ) մինչև վառ մոռագույն է (ներկա)՝
