Բնական Ս-ից պատրաստված ըմպելիքները կոֆեինի զգալի քանակության պարունակության շնորհիվ բարձրացնում են օրգանիզմի տոնուսը, գրգռիչ ազդեցություն գործում նյարդային համակարգի վրա։ 1 թեյի գդալ աղացած Ս. պարունակում է 0,07-0,1 գ կոֆեին, որը բավարար է բարձրացնելու առողջ և զարկերակային ցածր ճնշում ունեցող մարդկանց աշխատունակությունը և բարելավելու սրտի գործունեությունը։ Ս. առաջացնում է նաև ստամոքսահյութի արտազատում։
Նյարդային դյուրագրգռությամբ, սրտխփոցի, հիպերտոնիկ հիվանդությամբ, անքնությամբ տառապող մարդկանց խորհուրդ չի տրվում օգտագործել բնական Ս.։ Այն վնասակար է նաև ստամոքսային որոշ հիվանդությունների (օրինակ, խոցային) դեպքում։ Ս-ի չարաշահումը կարող է առաջ բերել նույնիսկ առողջ մարդկանց սրտխփոցի հաճախացում և անքնություն։ Ուստի, խորհուրդ չի տրվում Ս. խմել քնելուց առաջ։
Վաճառվում է կանաչ կամ բոված հատիկավոր Ս., աղացած բնական կամ ճարճատուկի հետ խառնած, ինչպես նաև լուծվող Ս.։ Կանաչ Ս-ի հատիկները պետք է թույլ կրակի վրա անընդհատ խառնելով (ցանկալի է թուջե թավայում) բովել մինչև դարչնագույն դառնալը։ Ս-ի հատիկները տանը աղում են սրճաղացով։ Աղացած Ս. հեշտությամբ կորցնում է համն ու հոտը և կլանում կողմնակի հոտեր, ուստի, աղացած և բոված Ս. պետք է պահել ամուր փակվող կափարիչով ապակե կամ թիթեղյա հատուկ ամաններում։ Ցանկալի է ըմպելիքը պատրաստել Ս. աղալուց անմիջապես հետո։
Ս. եփում են սրճեփներում։ Կան Ս. եփելու բազմաթիվ եղանակներ։ Եփելիս պետք է հիշել, որ Ս. չպետք է եռացնել և մի քանի անգամ տաքացնել, քանի որ դրանից վատանում է համը։
Վաճառքում երբեմն լինում են բուսական հումքից (օրինակ, գարուց, կաղնուց, շագանակից) պատրաստված (բոված և աղացած) Ս-ի փոխարինիչներ։ Ըստ բաղադրատոմսերի, փոխարինիչները կարելի է բաժանել երկու մեծ խմբի. բնական Ս-ի ավելացմամբ և առանց դրա։ Պիտակին գրվում է պատրաստման եղանակը։
ՍՈՒՖԼԵ, եփած և տրորած մթերքը հարած սպիտակուցի հետ խառնած և ջեռեփած ուտեստ։ Հաճախ պատրաստում են մրգով, հատապտղով և կակաոյով անուշահամ Ս.։
Ս. խնձորով. խնձորը լվանում են, կեղևում, բաժանում 4 մասի, հեռացնում միջուկը և կորիզները, լցնում սաճի կամ ոչ խոր կաթսայի մեջ, մի քիչ ջուր ավելացնում, եփում ջեռոցում, ապա հովացնում և տրորելով անցկացնում մաղով։ Խնձորի խյուսին ավելացնում են շաքարավազ, անընդհատ խառնելով եփում մինչև թանձրանալը, ապա խառնելով ավելացնում ծվի հարած սպիտակուցը։ Տապակը յուղում են, լցնում զանգվածը, դանակով հավասարեցնում և եփում տաք ջեռոցում։
Մատուցելուց առաջ վրան ցանում են շաքարափոշի։ Ս-ի հետ կարելի է մատուցել սառը կաթ կամ սերուցք։
6 ձվի սպիտակուցին՝ 300 գ խնձոր, 1 բաժակ շաքարավազ, 1 ճաշի գդալ կարագ, 2 ճաշի գդալ շաքարափոշի, 3/4 բաժակ կաթ կամ սերուցք։
Ս. վանիլով. կարագը հալեցնում են, ավելացնում ալյուր, աղ և խառնում։ Անընդհատ խառնելով քիչ-քիչ ավելացնում են տաք կաթ, շաքարավազ, դնում կրակին և անընդհատ խառնելով եփում մինչև թանձրանալը։ Դեղնուցն ու վանիլը հարում են և անընդհատ խառնելով ավելացնում տաք զանգվածին, ապա 15 րոպե պահում սառնարանում։ Տապակը կամ կաղապարը յուղում են և շաքարավազ ցանում։ Սպիտակուցը հարում են՝ մինչև փրփուր առաջանալը, զգուշորեն ավելացնում զանգվածին, խառնում, ապա լցնում կաղապարի մեջ, դնում նախապես տաքացրած ջեռոցի մեջ և եփում 30-35 րոպե։
5 ձվին՝ 3 ճաշի գդալ կարագ, 3 ճաշի գդալ ցորենի ալյուր, 3/4 բաժակ տաք կաթ, 3/4 բաժակ շաքարավազ, 1 թեյի գդալ վանիլ. աղը՝ ըստ ճաշակի։
Ս. պատրաստում են նաև հավով, ձկով, բանջարեղենով (դդմիկ, պոմիդոր, կարտոֆիլ ևն), պանրով, լոռով։
ՎԱՆԻԼ, արևադարձային մագլցող բույսի չհասունացած, չորացված (թառամելուց հետո) պտուղները (պատիճները)։ Վ-ի թարմ պտուղները պարունակում են գլյուկովանիլին, որն ունի յուրահատուկ բույր։ Որպեսզի Վ. չչորանա և հոտը չկորցնի, խորհուրդ է տրվում այն պահել ապակե փակ ամանում։ Վաճառվում է նաև «Վանիլին» փոշին (սինթետիկ եղանակով ստացված սպիտակ բյուրեղային նյութ), շաքարափոշու հետ խառնած վանիլային շաքար, որն օգտագործվում է ինչպես Վ.։
Վ. ավելացնում են անուշեղեններին (կրեմ, պաղպաղակ, անուշապուր, պանրիկ ևն), օգտագործվում է նաև խմորեղենի և օծանելիքի արտադրության մեջ։ Վ. պետք է ավելացնել բաղադրատոմսում նշված չափով։
ՎԱՌԱՐԱՆ ՄԻԿՐՈԱԼԻՔԱՅԻՆ, օգտագործում են կերակուրն արագ եփելու, պատրաստի ուտեստը տաքացնելու և սառած մթերքը հալեցնելու համար։ Ի տարբերություն գազօջախի, էլեկտրական սալօջախի և ջեռոցի, միկրոալիքային վառարանում մթերքը ջերմամշակվում է վառարանում տեղակայված մագնետրոնի առաջացրած գերբարձր հաճախության էլեկտրամագնիսական տատանումների (ԳԲՀ ալիքների) էներգիայով։ Միկրոալիքային վառարանում եփած կերակուրը համեղ է, լիովին պահպանում է վիտամինները, չի այրվում, մթերքն ավելի քիչ է ջրազրկվում։
Միկրոալիքային վառարանում կերակուրը 4-8 անգամ ավելի արագ է եփվում քան, օրինակ, գազօջախի վրա։ Ըստ որում, ո՛չ վառարանը, ո՛չ շրջակայքը չեն տաքանում, հոտ և այրման արգասիքներ չեն առաջանում, խոհանոցի օդը մաքուր է մնում։ Վառարանի աշխատանքային խցիկի կառուցվածքը այնպիսին է, որ մագնետրոնի առաջացրած ԳԲՀ ալիքները, բազմակիորեն անդրադառնալով պատերից և հատակից, տարածվում են խցիկի ողջ ծավալով և կերակուրը հավասարաչափ տաքացնում բոլոր կողմերից։ Թափանցելով մթերքի մեջ՝ ԳԲՀ ալիքները թուլանում են, այդ պատճառով մշակվող մթերքի արտաքին շերտերը տաքանում են փոքր-ինչ ավելի արագ։ Դա հնարավորություն է ընձեռում, օրինակ, միսը տապակել ցանկացած չափով։
Միկրոալիքային վառարանում կերակուր եփելու համար պիտանի է ցանկացած տեսակի ամանեղեն (ապակե, ճենապակե, հախճապակե, պլաստմասսայե և նույնիսկ թղթե), բացի մետաղականից:
