Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/366

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

ուղղությունը, սեղմոնները, ծալքերը, ուռուցիկ մասերը, գրպանները ևն։

Եթե ձևվածքն առանց կարաբաժինների է, ապա դրանք պետք է նկատի առնել գործվածքի վրա յուրաքանչյուր դետալը շրջագծելիս։ Ստորև բերվում են կարաբաժինների մոտավոր չափերը, թիկնամասում և առաջամասում, հասակի, պարանոցի, լանջեզրի գծերով՝ 0,7 սմ, թևքատեղի գծով՝ 1,5 սմ, ուսագծերով, կողքի գծերով՝ 2 սմ. թևքի ուսագլխի գծով՝ 1,5 սմ, միացման կարերի գծով՝ 2 սմ, թեզանիքի միացման գծով՝ 0,7 սմ, մանր դետալների (օձիք, թեզանիք, ախլակ, գոտի ևն) եզրագծերով՝ 0,7 սմ։

Կիսաշրջազգեստի կողքի կարերի գծով թողնում են 2 սմ, նեղ և լայն ուղիղ կիսաշրջազգեստները խծպելու համար՝ 4-6 սմ, լայնացողի համար՝ 3 սմ, տաբատի կողքի և ներսի կարերի գծով՝ 2 սմ, քայլքի գծով՝ 2-3 սմ։ Գոտկատեղում կտրված զգեստի վերնամասը և կիսաշրջազգեստը պետք է 3-4 սմ երկար վերցնել։ Այդ կարաբաժիններն անհրաժեշտ են չափափորձման ժամանակ փոփոխություններ անելու համար։ Նույն նպատակով պետք է 1-2 սմ ավելացնել կողքի և ուսի կարաբաժիններին։

Գործվածքը ձևելու համար նախապատրաստելը։ Գործվածքի կտրած եզրն ուղղելու համար լայնակի թելը քաշում են, ապա ուղիղ կտրում։ Բամբակե գործվածքը հակառակ երեսից արդուկում են։ Շեղված գործվածքը կարելի ուղղել։ Նախապես թրջած կտորը փռում են սեղանին այնպես, որ եզրերն ուղիղ անկյան տակ համընկնեն սեղանի եզրերին, ապա ձգում և արդուկում են։

Որպեսզի բրդե գործվածքը հետագայում չտձևանա, այն խոնավ շորով արդուկում են կամ փաթաթում թաց սավանի մեջ և թողնում 24 ժամ։

Ձևվածքի դետալների տեղավորումը գործվածքի վրա։ Շոգեմշակումից հետո բրդե գործվածքը ծալում են երեսի կողմով դեպի ներս` ըստ երկայնակի թելի։ Բամբակե և մետաքսե գործվածքները կարելի է ծալել ըստ լայնակի թելի` եզրաշերտերը համատեղելով։ Ծալած գործվածքի եզրերն ամրացնում են քորոցներով։ Ձևվածքի բոլոր դետալները տեղավորում են կտորի վրա հետևելով, որ ձևվածքի և կտորի երկայնագծհրը համընկնեն։ Դրա համար չափաժապավենով կամ քանոնով չափում են կտորի եզրի և նշված երկայնագծի հեռավորությունը երկու կետում՝ վերևում և ներքևում (նկ. 9)։

Նախշավոր կամ խավոտ գործվածք ձևելիս պետք է ուշադրություն դարձնել զույգ դետալներում խավի ուղղությանը և նախշերի ճիշտ դասավորությանը։ Թավշե, վելվետե կտորները պետք է ձևել խավին հակառակ (պատրաստի վիճակում խավն ուղղված լինի ներքև)։

Դետալների գծանշումը և ձևումը։ Կտորին դրած ձևվածքի դետալները որևէ կերպ սեղմում կամ ամրացնում են, շրջագծում բարակ չոր օճառով կամ սրած կավճով։ Այնուհետև նշում են սեղմոնների, գրպանների, ծալքերի, դարսերի գծերը, դետալները կտորի վրայից վերցնում և կարաբաժին թողնելով ձևում։ Որպեսզի կտորը ձևելու ընթացքում չտեղաշարժվի, զույգ դետալները քորոցներով ամրացնում են։

Գծանշած դետալների գծերը զույգ դետալների վրա կարելի է փոխանցել մի քանի եղանակով, զույգ դետալները դնում են իրար վրա հակառակ երեսով դեպի ներս և գծանշված մասերում ամուր սեղմում։ Այս եղանակը հարմար է բրդե, հարթ ներկված մետաքսե և մուգ գույնի մետաքսե դաջովի գործվածքների նշագծերը փոխանցելու համար։

Ձևած զույգ դետալները դնում են րար վրա և գծանշված մասերում քորոցներ խրում։ Ձևվածքը դնում են չգծված դետալի վրա, որևէ ծանրությամբ սեղմում և ապա գծանշում։

Բոլոր գծերը փոխանցելուց հետո դետալները թերակարում են (առաջամասի և թիկնամասի մեջտեղի գծով, գոտկագծով, թևքատեղի գծով ևն)։ Թերակարը պետք է երևա թե՛ շիտակ, թե՛ հակառակ երեսից։

Շիտակ երեսից դետալները կարիք չկա կավճով գծանշելու, քանի որ կավիճը գործվածքի մակերևույթից վատ է մաքրվում։

Մոդելի դարսերը կարելի է շիտակ երեսից գծանշել բաց գույնի չոր կավճով։

Առաջին չափափորձման համար հագուստի թերակարումն սկսում են խոշոր դետալներից (թիկնամաս, առաջամաս, թևք) դրանք նախապես գիծը գծին քորոցներով ամրացնելով։ Փոթավորված մասերը կարում են ձեռքով կամ մեքենայով՝ մեծացնելով կութի երկարությունը և թուլացնելով վրայի թելը։ Թակալակարում են 2 անգամ գծից վերև և ներքև։ Առաջին չափափորձման համար պետք է թերակարված լինեն թիկնամասը, առաջամասը, թևքը (թեզանիքը թևքին ամրացված), օձիքը կարված լինի վզի բացվածքին։

Առաջին չափափորձում։ Քանի որ բերված ձևվածքները նախատեսված են կանոնավոր կազմվածքի համար, ապա առաջին չափափորձման ժամանակ ճշտում են առաջամասի և թիկնամասի մեջտեղի գծի դիրքը։ Դրա համար մարմնի վրա միջին գծով ամրացնում են առջևի երկու կեսերը, գոտին կապում և ստուգում առաջամասի աջ և ձախ կեսերի, կողքի կարերի, ուսակարերի տեղերը։ Այնուհետև քորոցներով ամրացնում են մանր դետալները։

Կանացի հագուստի հնարավոր թերությունները և դրանց վերացումը։ Կարճ թիկնամաս։ Այս թերությունն առաջանում է կորացած թիկունքի դեպքում. հագուստը քշտվում է, թևքատեղի մասում ծալքեր են առաջանում։ Թերությունը վերացնելու համար քանդում են ուսի և կողքի կարերը, թիկնամասը երկարացնում ուսի կարաբաժնի հաշվին, թևքի փորվածքը բարձրացնում են այնքան, որքան ավելացվել է ուսի կարաբաժնից, իսկ ներքևից կտորը նույնքան կտրում են (նկ. 10)։

Երկար թիկնամաս։ Այս թերությունը վերացնելու համար քանդում են ուսակարը, կտրում վզատակի և ուսի ավելորդ մասը (նկ. 11)։

Առաջամասի խոր սեղմոնի դեպքում սեղմոնի ծայրին կտորը փոթավորվում է։ Թերությունը վերացնելու համար սեղմոնը քանդում են, նեղացնում և կտրում թևքատեղի ավելորդ կտորը։ Եթե սեղմոնի խորությունը բավարար չէ, այն խորացնում են թևքատեղի