Էջ:Տնային տնտեսության հանրագիտարան (Household encyclopedia in Armenian).djvu/648

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

է միայն իրանը հողակցելուց հետո։ 100 ժամ աշխատելուց հետո անհրաժեշտ է Պ. անջատել և զննել խողովակաշարը, ավազից մաքրել ապահովիչ ցանցը, ստուգել կոլեկտորն ու էլեկտրաշարժիչի խոզանակը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ յուղել առանցքակալները ևն։ Խորհուրդ է տրվում Պ-ը պահել ծածկի տակ։ Պ. նորոգում կամ զննում են միայն էլեկտրացանցից անջատելուց հետո։

Թրթռական սուզապոմպն ավելի պարզ կառուցվածք ունի քան կենտրոնախույս Պ., ջուրն արտամղում է ավելի մեծ խորությունից (20-40 մ)։ Ջուրը թրթռական Պ. է մտնում ճկափողով, ուր այն մղվում է մխոցի (աշխատում է էլեկտրամագնիսով) առաջընթաց հետադարձ շարժումով։

Մխոցային տեսակի, ձեռքի դյուրակիր հասարակ Պ. օգտագործում են տնային պայմաններում տարբեր նպատակներով (օրինակ, փոշեցրով պատերի, առաստաղի սպիտակեցում կամ ներկում, թփերի և ծառերի սրսկում ևն)։ Սրա կառուցվածքը և աշխատելու սկզբունքը նույնն է ինչ ավտոմեքենայի և հեծանվի մեջ օդ մղող (փչող) Պ-երինը։ Պ-ի բռնակը վեր բարձրացնելուց տարողության մեջ որոշակի քանակի հեղուկ է ներծծվում, ներքև իջեցնելուց ուժեղ շիթով դուրս մղվում անհրաժեշտ ուղղությամբ։

ՊՏՂԱՏՈՒ ԵՎ ՀԱՏԱՊՏՂԱՏՈՒ ԲՈՒՅՍԵՐԻ ՎՆԱՍԱՏՈՒՆԵՐ ԵՎ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՑՈՒՆՆԵՐ, բույսերի վնասատուների և հիվանդությունների դեմ պայքարելու համար կիրառում են քիմիական, մեխանիկական, ագրոտեխնիկական և կենսաբանական մեթոդներ։ Առավել արդյունավետ է դրանց համալիր կիրառումը։ Պայքարի քիմիական մեթոդի ժամանակ օգտագործում են թունաքիմիկատներ։ Ագրոտեխնիակական մեթոդը ներառում է վնասատուների և հիվանդությունների հարուցիչների բազմացումը սահմանափակող ագրոտեխնիկական միջոցառումներ։ Մեխանիկական մեթոդներից են. ձմեռային բների հեռացման աշխատանքները, վնասատուների ձվակույտերի, թրթուրների հավաքումը որսագոտիներով, թափված տերևների փոցխումը և այրումը։ Կենսաբանական մեթոդի էությունը վնասատուների բնական թշնամիներին (գիշատիչ և մակաբույծ միջատներ, միջատակեր թռչուններ, հիվանդածին մանրէներ) պայքարի նպատակով օգտագործելն է։

Վնասատուներ. առավել տարածված են պտղակերները, ծաղկակերները, բուկարկան, կազարկան, լվիճները, երկարակնճիթները, սղոցողները, սերմնակերները, խաղողի ողկուզակերները, տերևակերները, կեղևակերները, վահանակիրները, մայիսյան և այլ բզեզները։

Պտղակերներից վնասված պտուղները վաղաժամ հասունանում են և թափվում։ Կարևոր է թրթուրների զանգվածային սերնդատվության և վնասված պտղից առողջին անցնելու ժամանակ կատարել պաշտպանական միջոցառումներ։ Պտղակերի դեմ պայքարի արդյունավետ միջոց է կարբոֆոսը (10 լ ջրին՝ 20-30 գ) և 10 %-անոց բենզոֆոսֆատը (10 լ ջրին՝ 60 գ)։ Պտղակերների դեմ պայքարելու համար կարելի է օգտագործել նաև մեխանիկական միջոցներ՝ թափված որդնոտ պտուղների հավաքում, որսագոտիների կիրառում, թակարդներ։

Ծաղկակերների և այլ երկարակնճիթների դեմ պայքարելու համար կիրառում են քլորոֆոս (20 գ 80 %-անոց պատրաստուկը՝ 10 լ ջրին)։ Սրսկում են բողբոջների ուռչելու ժամանակ։ Լվիճների դեմ պայքարելու համար (մինչև բողբոջների ուռչելը) պետք է ծառերը սրսկել նիտրաֆենի լուծույթով (300 գ՝ 10 լ ջրին)։ Ծաղկաթափից հետո ծառերը կարելի է մշակել կարբոֆոսի էմուլսիայով (20-30 գ՝ 10 լ ջրին)։

Բալենու լորձնային սղոցողը վնասում է բալենին, կեռասենին, տանձենին, սալորենին, սերկևիլենին, սզնենին։ Թրթուրները սնվում են տերևաթիթեղով՝ թողնելով միայն ջղերը և ներքևի թափանցիկ թաղանթը։ Վնասված տերևները չորանում են։ Ձմեռող թրթուրների ոչնչացման համար հանձնարարվում է մերձբնային բաժակների աշնանային և գարնանային կրկնափոր։ Լավ արդյունք է տալիս սրսկումը ծխախոտի, մախորկայի, դառը օշինդրի (բարձվենյակի) թուրմերով։ Թրթուրների զանգվածային երևալու ժամանակ (նկատվում է բերքահավաքից հետո) ծառերը սրսկում են կարբոֆոսով (20-30 գ 10 լ ջրին)։

Հատապտղատու բույսերի վնասատուներից ավելի հաճախ հանդիպում են հաղարջենու բողբոջային տիզը, գետնամորու թափանցիկ տիզը, հաղարջենու ապակեթիթեռը, կոկռոշենու հրաթիթեռը, ազնվամորու, ելակի երկարակնճիթը, նեմատոդները։

Հաղարջենու տիզը վնասում է հիմնականում սև հաղարջենին. առաջացնում է բողբոջների փքանք։ Վնասված բողբոջները չեն բացվում և ոչնչանում են։ Առավել արդյունավետ պայքարի միջոցներից է թփուտների սրսկումը ծծմբի 1 %-անոց կախույթով (100 գ՝ 10 լ ջրին) ծաղկումից առաջ և ծաղկման ավարտից անմիջապես հետո։ Տզերով թույլ վարակվածության դեպքում կարելի է փքված բողբոջները հեռացնել (մինչև ծաղկում), ուժեղ վարակվածության դեպքում՝ կտրել ճյուղերը։

Հաղարջենու ապակե թիթեռի թրթուրները ճյուղերի միջուկներում անցքեր են բացում, վնասված ընձյուղները և ճյուղերը թառամում ու չորանում են։ Չորացած ճյուղերը պետք է կտրել։

Ազնվամորու բզեզը որդնոտում է ազնվամորու և մոշի հատապտուղները։ Վնասված հատապտուղները վատ են զարգանում, գունազրկվում են, թառամում և փտում։ Բզեզները կրծում են կոկոնները։ Կոկոնակալման ժամանակ բույսերը կարելի է սրսկել կարբոֆոսով (75 գ 10 %-անոց պատրաստուկ՝ 10 լ ջրին)։