ցավոք, դրան գումարած բազմաթիվ ու բազմապիսի «նվերները»)։
Տանտիրուհին երեխաներին եւ տան մյուս անդամներին կաղանդում էր մրգերով, քաղցրավենիքով, ինչպես նաեւ յուրաքանչյուրի անձնական տոպրակն էր գցում նրան պատկանող մարդանման թխվածքը։
Այս պարզ տոնախմբությունը ավելի հաճելի եւ գեղեցիկ կլիներ, եթե անհարկի միջամտություններն ու այլանդակ ձեւով աղավաղումները չլինեին…
Առաջներում, հին սովորույթի համաձայն, դեկտեմբերի 31-ի երեկոյան երիտասարդ տղաներն ու աղջիկները ծպտված բարձրանում էին իրենց սիրեցյալի կտուրը, որպեսզի երդիքից (կամ դռների մոտ կանգնած) լսեն այդ ընտանիքի խոսակցությունն իրենց մասին։ Այդպես «բախտերն ին փորձում,…»։ Այս երեւույթը անքաղաքավարություն չէր համարվում, որովհետեւ հասարակության կողմից ընդունված սովորույթ էր, նույնիսկ ինչ-որ տեղ թատերականացված (այդ օրը բոլորը զգույշ էին եւ րեւէ ինտիմ խոսակցություն կամ անհարկի արտահայտություններ չէին թույլ տալիս, հաստատ գիտենալով, որ իրենց «գաղտնի» լսողներ կան)։
Փողոցներում, բակերում եւ կտուրներին վխտում էին 8-15 տարեկան տղաները։ Նրանք իրենց տոպրակները երկար պարաններով կախում էին թոնրատան կամ գոմի երդիքից եւ ուշադրություն հրավիելու համար ձայնը փոխելով «Ցնծա» (այսինքն նվեր տուր) էին կանչում։ Ոչ ոք չէր մերժում նրանց առանց գիտենալու, թե ովքեր են…
Այս սովորությունը, գյուղական բնակչության նոր, տիպային տներ տեղափոխվելուց հետո, որոշ տեխնիկական փոփոխություններով (երեխաները տոպրակները թելից կապած դռնից էին ներս նետում) պահպանվեց մինչեւ վերջին տարիները, եւ հետո հանկարծ այնպիսի այլանդակ ձեւ ընդունեց, որ փշաքաղվում են մարդու մազերը…
Մեր գյուղում, օրինակ, եղել է դեպք, երբ դեկտեմբերի 31-ի երեկոյան 8-18 տարեկան տղաներ ու աղջիկներ մտել են ուրիշների տները, գազասալերի վրայից թռցրել Նոր տարվա տոնի համար պատրաստվող կերակուրները, անգամ հում մթերքները, ջարդել ամանները։
Մարդ դժվարանում է գնահատել այս տգեղ երեւույթը։ Ի՞նչ անեն մարդիկ։ Փակե՞ն դռները (Նոր տարվա օրերին պատշաճ չէ դուռ փակելը), թե՞ պարեկեն դրսում…
Պակաս քստմնելի երեւոյթ չէ նաեւ մեր անտառազուրկ բարձրալեռ
