Էջ:Armenia Encyclopedia.djvu/395

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

և կալիումի մետասիլիկատների, երևանիտների ստացման տեխնոլոգիաները։ Հրանտ Բաբայանը հետազոտել է մի շարք սիլիկատային բազմաբաղադրամաս համակարգեր և առաջարկել նատրիումի մետասիլիկատի ստացման արտադրական եղանակ։ Աշխատանքներ են կատարվել ՀՀ հանքանյութերի, բազմամետաղ. սուլֆիդային խտանյութերի, ինչպես նաև արտադրական թափոնների համալիր վերամշակման ուղղությամբ։ Մշակվել է ցեմենտի արտադրության մեջ արտադրական թափոն բնական գիպսը ֆոսֆոգիպսի վերամշակման արգասիքներով փոխարինելու արտադրաեղանակ։ Ստացվել են բարձր մաքրության, մաշակայուն և դյուրահալ բորատային ապակիներ, որոնք օգտագործվում են ռադիոսարքերի մագնիս․ գլխիկների ֆեռիտների զոդման համար։

1950-ական թթ-ին ՀԽՍՀ ԳԱ Քիմիայի ինստ-ում ծավալվել են ապակու քիմիայի և ստացման տեխնոլոգիայի մշակման հետազոտություններ։ Տեղական հումքի օգտագործմամբ ստեղծվել են օպտիկ., մեխանիկական և ջերմային տարբեր հատկություններով ապակիներ, մշակվել են զանազան կառուցվածքների էլեկտրավառարաններ, ստեղծվել են մոլիբդենային, անագօքսիդային և այլ էլեկտրոդներով խոր էլեկտրահնոցներ, որոնք արմատապես բարելավել են բորասիլիկատային ապակիների ստացման եղանակը ԽՍՀՄ-ում։ Ստեղծվել են դժվարահալ (մինչև 2300 °C) և դյուրահալ (մինչև 120 °C) ապակիների եփման ուղղակի տաքացման վառարաններ։ Այդ աշխատանքների արդյունքներն ամփոփվել են Կոստան Կոստանյանի «Բյուրեղապակի և տեսակավոր ապակիներ» (1964) մենագրության մեջ։ Լեռն․ ապարների վերամշակման նոր եղանակներ են ստեղծվել Քարի և սիլիկատների ԳԱՄ-ում։ Գարեգին Մելքոնյանը մշակել և ներդրել է արտադրության մեջ մարգարտաշարից ապակու նոր հումքի (կանազիտ) ստացման անթափոն եղանակ։ Մշակվել են նաև փրփրապակու և բյուրեղացած ապակու ստացման եղանակներ։ Կազմակերպվել է «Արմնիկս» (Քարի և սիլիկատների ԳՀԻ) կոչվող ջերմա- և ձայնամեկուսիչ սալիկների արտադրությունը։

ՀՊՃՀ-ում Լև Զախարովը մշակել է կավահողբելտային ցեմենտի ստացման եղանակ, Ի. Գևորգյանն առաջարկել է հախճապակու կառուցվածքը բացատրող տեսություն, Ազատ Ալչուջյանը և Ազատ Գյուլզադյանը մշակել են Սվարանցի հանքանյութի համալիր վերամշակման եղանակ, հետազոտել են կատալիտիկ ակտիվություն ունեցող նյութեր։

1950-ական թթ-ից ԵՊՀ անօրգ. քիմիայի ամբիոնում Տիրան Ղազանչյանը հետազոտել է ֆիզքիմիական վերլուծության եղանակների կիրառման հարցերը։ Կատարվել են անցումային տարրերի սուլֆատային, ամոնիակատային, հալոգենիդային բազմաբաղադրիչ համակարգերի հետազոտություններ (Ռաֆիկ Մխիթարյան, Ալվինա Գալստյան)։ Մշակվել է տեղական հումքից (դոլոմիտ, մագնեզիտ և այլն) մագնեզիումի և նրա միացություների ստացման տեխնոլոգիա (Մամիկոն Դարբինյան)։ Սինթեզվել և հետազոտվել են տես. ու գործն․ նշանակություն ունեցող π և խելատային կոմպլեքսներ (Սարգիս Ավագյան)։ 1960-ական թթ-ին Հ. Բաբայանի ղեկավարությամբ ծավալվել են սիլիկատային և ֆտորիդային բազմաբաղադրիչ համակարգերի ֆիզքիմիական հետազոտություններ։ Ստեղծվել է հազվագյուտ տարրերի քիմիայի և տեխնոլոգիայի ճյուղային լաբորատորիա, որտեղ վերամշակվել են բազմամետաղ. հանքանյութեր ու արտադրական թափոններ։ Առաջարկվել են արտադրական թափոններից, կիսաարտադրական խտանյութերից ոսկու և այլ արժեքավոր տարրերի կորզման եղանակներ, Ալավերդու լեռնամետաղագործ. կոմբինատի թափոնները վերամշակելու տեխնոլոգիա։ Մետաղ-հալոգեն համակարգերի հետազոտությունների շնորհիվ առաջին անգամ սինթեզվել են նիոբիումի հալկոգենիդները, ուսումնասիրվել են դրանց ֆիզքիմիական հատկությունները և բյուրեղ․ կառուցվածքը, սինթեզվել են կիսահաղորդչային հատկություններով հալկոգենիդային միացություններ և պինդ լուծույթներ, մշակվել է ցածրջերմաստիճանային պլազմայում դժվարահալ բարդ օքսիդների արագ ստացման եղանակ։ Այդ օքսիդների կառուցվածքի և ֆիզքիմիական հատկությունների ուսումնասիրմանդ առաջարկվել են արտադրական ալյումինատային լուծույթների քրոմազերծման ինքնատիպ եղանակներ (Լևոն Գրիգորյան)։ Հետազոտվում են տեղական դիատոմիտների,