Էջ:Artcakh history.pdf/134

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

բազում գանձ տալու միջոցով հազիվ կարողանում են մահից փրկվել271։

Ապստամբների և մոնղոլների միջև պատերազմական գործողու­թյունները շարունակվեցին մինչև 1261թ.։ Ուժերի անհավասարու­թյան պատճառով վրաց Ուլու Դավիթ թագավորը նորից հպատակություն է հայտնում մոնղոլներին։

Ապստամբության ճնշումից հետո Արղունը նորից կալանավո­րում է շարժման կազմակերպիչներին՝ հայ և վրաց իշխաններին, այդ թվում Հասան Ջալալին։ Նրանց տեղափոխում են Ղազվին։

Հասան Ջալալի դուստր Ռուզուքանը փորձում է Հուլավուի կնոջ՝ Տողուս-խաթունի միջոցով փրկել հորը։ Արղունը դրա մասին իմանալով դահիճներին հանձնարարում է հոդակոտոր անելով սպանել Հասան Ջալալին272։

Աթաբակը նահատակված հոր մասունքները տեղափոխում և թաղում է Ներքին Խաչենի իշխանական տոհմի տապանատանը՝ Գանձասարի վանքի գավիթում։

Այնքան ակնհայտ էր Հասան Ջալալի տեղն ու դերը Խաչենի Առանշահիկ իշխանական տան ներկայացուցիչների շարքում, որ հե­տագա դարերում այդ ճյուղը սկսեց անվանվել նահատակ իշխանի անունով՝ Հասան Ջալալյաններ, որոնց մեծագործություններին բազմաթիվ սերունդներ պիտի ականջալուր և ականատես լինեին։

Այսպես էին կոչվում նաև հոգևոր այն նվիրապետները, որոնք ներկայացնում էին նույն իշխանական տոհմը և արդեն ժառանգական իրավունքով 13-րդ դարի երկրորդ կեսից տնօրինում էին նահանգի եպիսկոպոսությունը, իսկ 15-րդ դարից նաև ամբողջ Հայոց Արևելից կողմանց կաթողիկոսական աթոռը։ Հասան Ջալալի թափուր գահը ժառանգեց միակ արու զավակը Իվանեն կամ Աթաբակը (1261-1287)։ Նրա կառավարման շրջանում Ներքին Խաչենի իշ­խանությունը համեմատաբար խաղաղ մի շրջան ապրեց։ Դա հնարավորություն տվեց Աթաբակին զբաղվելու շինարարական ու մշակութային գործունեությամբ։ Նա ավարտեց Հասան Ջալալի կիսատ թողած Գանձասարի վանքի գավթի շինարարությունը։

Նման կացություն էր ստեղծվել նաև Վերին Խաչենում։ 1220-ական թվականներից այստեղ տերություն էր անում Հասանի և Դոփի