մանավանդ աշնանը հարթություններում ու նրանց շարունակությունը կազմող դաշտաբերանային հովիտներում պարզկա երեկոներին երբեմն հաջորդում են մառախլապատ գիշերները։ Արևի ջերմության ու քամու ազդեցության տակ մառախուղը հորձանք է տալիս դեպի լեռները, բայց ընդհանրապես չի հասնում մեծ բարձրությունների ու ցրվում է իր ընթացքում և անհետանում։ Տարվա տարբեր եղանակներին, տաք և սառը հոսանքների գոյության պայմաններում, երկրամասի տարածքում նկատելի է տարբեր ուժգնության քամիների առկայությունը։ Հաճախ գարնան ամիսներին մեղմ քամիների հոսանքին փոխարինում են ուժեղ քամիները, որոնց հետևանքով պոկվում են նույնիսկ տների տանիքներ կամ առանձին թիթեղներ:
Արցախի հողերի տեսակները պայմանավորված են երկրամասի գոտիականությամբ և ենթարկվում են ուղղահայաց գոտիականության օրինաչափությանը։ Չնայած լեռնային հողագոյացման տարաբնույթ պայմանները նպաստում են հողային ծածկույթի բարդ կառուցվածքի և տրոհվածության ուժեղ արտահայտվածությանը, այնուհանդերձ, լեռնաստորոտներից դեպի լեռնագագաթները հաջորդաբար փոխվում են լանդշաֆտային պայմանները և դրանց համապատասխան հողերի ծագումնաբանական տիպերը։
Ցածրադիր վայրերում հողերը կիսաանապատային, անապատատափաստանային, գորշ, բաց և մուգ շագանակագույն են։ Նախալեռնային և լեռնային վայրերում զգալի տարածություններ են գրավում լեռնային սևահողերը, իսկ անտառային վայրերում՝ մուգ դարչնագույն, պոդզոլային հողատեսակները։ Գետահովտային ցածրադիր մասերում բավական հզոր շերտերով զգալի տարածություն են կազմում այլուվիալ հողերը, որոնք բնութագրվում են բարձր բերքատվությամբ։ Լեռնային գոտիների արևկող լանջերի վրա հիմնական տիպերին միջանկյալ պատահում են սակավաջուր, կմախքային հողատեսակներ։
ԲՈՒՍԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀԸ։ Արցախը անհնարին է պատկերացնել առանց նրա կուսական անտառների։ Երկրամասի լեռնային պայմաններում անտառի դերը շատ մեծ է։ Այն կլիմայի անփոխարինելի կարգավորիչ է, զգալի չափով բարձրացնում է օդի հարաբերական
