Jump to content

Էջ:Manuk Abeghyan Collective works vol. 2.djvu/6

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

Այդ երկու նշումներից կարելի է եզրակացնել, որ Մ. Աբեղյանը հստակ պատկերացում ուներ իր անելիքների մասին. նշումների առանձին կետերը տեղ-տեղ տարբերվում էին իրարից միմիայն ձևակերպումով, բայց ոչ բովանդակությամբ"

Սակայն, այդ «գրելիքը», ինչպես հայտնի է, հիմնականում գրելիք էլ մնաց. 1183-րդ էջով ավարտվող Առաքել Սյունեցին Աբեղյանի «Հայոց հին գրականության պատմության» երկրորդ հատորի վերջին, հեղինակի կողմից մշակված թեման էր:

«Գրելիք»-ից կարելի է եզրակացնել, որ Առաքել Սյունեցուն պիտի հետևեր Առաքել Բաղիշեցին, որը մեզ հայտնի 19֊րդ տետրակում բացակայում է:

Բարեբախտաբար, Մ. Աբեղյանի թղթերի մեջ գտնվեց մի ձեռագիր տետրակ, որի առաջին 8 էջը ունի «Անանուն տաղեր» վերնագիրը, իսկ դրանց հետևող 6 էջը՝ «Առաքել Բաղիշեցին»։ Տետրակի ընդհանուր վերնագիրն է՝ «Նյութեր հայոց հին գրականաության», որ և դրոշմված է շապիկի վրա։ Թե՛ տետրակից և թե՛ գրության բովանդակությաւնից ու ձևից կարելի է հաստատապես ասել, որ դա Մ. Աբեղյանի վերջին շրջանի գրածներից է և որ այն բաղադրիչ մի մասը պիտի դառնար «Առաքել Բաղիշեցի» գլխի:

Նկատի ունենալով այն, որ Առաքել Բաղիշեցին Հայոց հին գրականության պատմության կարևոր օղակներից մեկն է, առանց որի պակասավոր կլիներ այդ պատմության շարադրանքը, նպատակահարմար համարվեց հիշյալ հատվածը — թեև այն չի ընդգրկում Բաղիշեցու ամբողջական դիմանկարը — տեղավորել ընդհանուր հյուսվածքի մեջ:

3. Կոստանդին Երզնկացու բառինք, բաղկացած 15 պարագրաֆից ու մի հավելվածից («Շահնամայի ձևական ազդեցությունը») ավարտվում է 16֊րդ տետրակում, նրա վերջին, 1051-րդ էջի վրա, ըստ որում հավելվածը մտցված է հետագայում. հակառակ Աբեղյանի սովորության՝ տետրակների շապիկները դեն նետել կամ էլ կենտրոնացնել նրանց վերջում՝ հավելվածը մնացել է պարփակված իր շապկում:

«Հայոց հին գրականության պատմության» երկրորդ հատորի 19֊րդ տետրակը բովանդակում է միայն մի պարագրաֆ, որի վերնագիրն է՝ «Վերածնության գրականության առաջին էտապը», թիվ 16, որ հետագայում մատիտով ջնջված է ու դարձված 1:

Թե այս՝ 16 թվից և թե պարագրաֆի ամփոփող բովանդակությունից կարելի է եզրակացնել, որ այն, ըստ սկզբնական հղացման, պետք է լիներ Կոստանդին Երզնկացու ստեղծագործությունը քննարկող գլխի (որը, ինչպես մեզ արդեն հայտնի է՝ համաձայն վերջնական ձևավորման՝ 15 պարագրաֆից էր բաղկացած) վերջին, հավելվածին նախորդող 16֊րդ պարագրաֆը:

Փոխելով իր միտքը, Մ. Աբեղյանը հանել է այս 16 պարագրաֆը 16-րդ տետրակից, նրա փոխարեն գրել հավելվածը, էջերը համարակալել, ապա շարունակել համարակալումը 16֊րդ պարագրաֆի էջերի վրա՝ հասցնելով այն 1052֊ից՝ 1060֊ի:

Այդպիսով, դուրս է գալիս, որ 16֊րդ տետրակի անմիջական շարունակությունն