ի հրապարակ գէթ զերկուս հոյակապ անձինս, թարգմանիչս յունական դպրութեան, որոց աջողաձեռն յաջողութեամբ բերէ յինքեան զտիպար հինգերորդ դարու։ Մին ի սոցանէ Յովհան Օձնեցի, կաթողիկոս ամենայն Հայոց, որ ըստ մտացն խոհականութեան և արգասաւոր բանիցն, և վարժութեան ի փիլիսոփայականին, Իմաստասէր կոչմամբ վերապատուեցաւ։ Սորա յաթոռ ամբարձեալ Հայրապետական յամին 718, զամենայն ճիգն ճգնեցաւ խաղաղեցուցանել զեկեղեցի մեր և մաքրել ի խժական հաւատագիտութեանց հերիսիովտաց, որք զայնու ժամանակաւ երևէին։
Ականաւոր գրուածք սորա համարին. ա) Ճառ, զոր խօսեցաւ ի ժողովն Դուինի յ719 թուականի յերկրորդ ամի կաթողիկոսութեանն. բ) Ճառ ընդդէմ երևութականաց, որ յարաբերի մանաւանդ մարդեղութեան Քրիստոսի և երկուց անշփոթ և անբաժանելի բնութեանց, ի մի Քրիստոս միաւորելոց. գ) Ճառ ընդդէմ արևորդեաց, որոց հետք նշմարէին դեռ ի Հայաստան մինչև ցութերորդ դարն:
Երկրորդն Ստեփաննոս Արք եպիսկոպոս Սիւնեաց, որոյ երկասիրութեանց շատք վասն մեր համարին կորուսեալ, իսկ որ պահին առ մեզ` են սոքին, թարգմանեալք ի յունականէն, Դիոնեսիոսի Արիոպագացլոյ` Յաղագս երկնայնոցն քահանայապետութեանց. Գրիգորի Նիւսացւոյ` բանը Աստուածաբանականք. Կիւրղի Աղեքսանդրացւոյ գիրք, և այլ բազումք։
Յիններորդն դարու Հայաստան աշխարհ, սրբևալ զարտասուս կարեկցութեամբ իմաստուն իշխանազն Բագրատունեաց, որք բազմօք սատարեցին լուսաւորութեան նորա` երևեցուցանէ ի միջի այլոց զՅովհաննէս կաթողիկոս պատմաբան վերակոչեալ Իմաստասէր. սորա քաղեալ ի հին և ի կենդանի աղբերաց պատմութեան ազգիս, գրէ զպատմութիւն Հայոց սկսեալ ի վաղնջուց ժամանակաց մինչև ցաւուրս իւր, անդր քան զչափն ճոխաբանութեամբ ։ Պատուելի հարք Մխիթարեանք, ի թիւս այլոց հեղինակաց հնոյն Հայաստանի ոչ կամեցան և զսորայս պսակել պատմութիւն, համարեալ զնա հակառակ Քաղկեդոնական ժողովոյն։ Տպագրութիւն սորա <լոյս> տեսաւ յԵրուսաղէմ, այլ տպեալ աղճատ օրինակէ, զոր յամին 1853 նոր ի նորոյ տպագրեաց յընտիր օրինակէ արգոյ Մկրտիչ էմին ի Մոսկվա քաղաքի: Զկնի սորա յառնէ Թովմաս Արծրունի պատմաբան, որ ըստ խնդրոյ Գագկայ Արքայի յազդէն Արծրունեաց յօրինէ զպատմութիւն Արծրունի տոհմին, տրոհեալ զայն ի հինգ գիրս, տպագրեցաւ այս ի Կոստանդնուպօլիս յամի 18 <52>։
Տասներորդն դար հասանէ, բարձեալ բերելով ի գիրկս` զԳրիգոր, այր` յաւէտ երկնային քաղաքացի քան Նարեկացի, որոյ աստուածաքարոզ
