Ըստ Թեոդիկի Պ. Ղափանցու «Երգարանը», տպագրվել Է երկրորդ անգամ, նաև 1773 թվականին. «...մահեն 11 տարի առաջ, իր քերթուածներու տպագրվելը երկիցս տեսնելով» («Ամէնուն տարեցոյց», 1015, էջ 10):
Մեզ չհաջողվեց պարզել այս փաստի հավաստիությունը: Բանասէրները՝ Լեոն և այլք, ձեռքի տակ չեն ունեցել Պ. Ղափանցու տպագիր «Երգարանը», այլապես նրանք չէին կարող վարդի ու սոխակի երգերը դիտել իբրև հոգեշահ սիրո երգեր:
Երբ մենք խոսում ենք Պ. Ղափանցու ազատախոհ երգերի մասին, հիշում ենք 13—14-րդ դարերի ազատասէր երգչին՝ Ֆրիկին: Սակայն ժամանակներն այլ են, հանգամանքներն՝ այլ: Ֆրիկի մոտ ուժեղ է սոցիալական բողոքի շեշտը.
|
(Ֆրիկ, Բանաստեղծություններ, Երեան, 1941, էջ 117):
Բայց, այնուամենայնիվ, Ֆրիկը հuամակերպվում է, զղջում:
Պ. Ղափանցու լավագույն երգերում առաջնայինը հայ ժողովրդի և հայ եկեղեցու քաղաքական ազատության խնդիրն է, հայկական պետականութիւն վերստեղծելու հարցը:
Իրենց կրոնաքաղաքական, ազատասիրական մտայնությամբ Պ. Ղափանցու քնարերգության վրա առավել որոշակի կարող էին ներգործել 13-ից 14-քդ դարերի նշանավոր բանաստեղծներ Ստեփանոս Օրբելյանը և Խաչատուբ Կեչառեցին:
Անշուշտ 10—18-րդ դարերից մեզ հասած կբոնա-հայրենասիրական, պատմա-հայրենասիրական, այլաբանական կամ ոչ այլաբանական չափածո երկեր շատ ունենք: Պ. Ղափանցին սոսկ քնարական երգի, հայրենասիրական լիրիկական բանաստեղծության նշանավոր դեմքերից է:
