Էջ:Raffi, Collected works, vol. 10 (Րաֆֆի, Երկերի ժողովածու, հատոր 10-րդ).djvu/215

Վիքիդարանից՝ ազատ գրադարանից
Այս էջը հաստատված է

ես այն դավաճանի, որին կոչում էին Մեհրուժան: Նա ուրացավ մեր կրոնը, նա պարսից ձեռքում գործիք եղավ և սկսեց մե հայրենիքը ավերակ դարձնել: Նրան, որպես վարձատրություն իր կատարած չարագործությունների համար, խոստացել էին Հայաստանի թագը: Մի ճակատամարտի մեջ նա ևս քեզ նման գերի ընկավ հայերի ձեռքը: Այդ միջոցին հայոց զորավարներից մեկը, որին կոչում էին Սմաբատ Բագրատունին, կրակի մեջ շիկացած շամփուրին պսակի ձև տվեց և դնելով նրա գագաթի վրա, ասաց. «Դու ցանկանում էիր հայոց թագավոր լինել, ահա՛ ես, իբրև ասպետ և թագադիր, պսակում եմ քեզ…»: Բայց դու գոնե Մեհրուժանի չափ փառասիրություն չունեիր. դու միայն մի ցած դավաճան էիր, որ առաօրյա չնչին փառքի համար թուրք խանի և Մելիք-Շահնազար չարագործի արբանյակը դարձար: Քեզ հետ պետք է վարվել ինչպես մի կատաղած շան հետ, որին սպանում են, որպեսզի մյուս արարածները նրան կծոտելուց չվարակվեն…»: Վերջին խոսքերի հետ նա իջեցրեց իր սուրը (1775):

Մելիք-Միրզա-խանի փոխարեն Իբրահիմ-խանը Խաչենի կառավարիչ կարգեց նրա որդի Մելիք-Ալլահվերդուն, որ հոր նման հավատարիմ մնաց թուրք խանին: Դրանով կռիվը ավելի բորբոքվեցավ: Եվ որովհետև կռիվներին սզբնապատճառը գեղեցիկ Հյուրի-զադն էր, այդ պատճառով Իբրահիմ-խանը նույնպես խառնվեցավ կռիվների մեջ, իհարկե, բռնելով Մելիք-Շահնազարի կողմը:

Մելիք-Եսային մենակ պիտի պատերազմեր իր երեք թշնամիների դեմ, որպես էին՝ Իբրահիմ-խանը, Մելիք-Շահնազարը և Մելիք-Ալլահվերդին: Նրա հզոր դաշնակիցները այլևս չկային: Մենք հետո կտեսնենք, որ Գյուլիստանի Մելիք-Բեգլարյան Մելիք-Յուսուբը վախչճանվեցավ (1775) և նրա որդին, Մելիք-Աբով III, ավելի զբաղված էր իր երկրի կառավարությունով, քան թե պատերազմերով: Մելիք-Յուսուբից հինգ տարի հետո՝ 1780 թվին վաճանվեցավ Ջրաբերդին Մելիք-Իսրայելան Մելիք-Աթամը, այն սարսափելի մարդը, որից դողում էր Իբրահիմ-խանը: Հանգուցյալի մահից հետո հաջորդեց որդին՝ Մելիք-Մեջլումը: Այդ երիտասարդը թե հոր քաջությունը և թե հայրենասիրությունն ուներ: Բայց չափազանց դյուրագրկիռ և բարկացկոտ բնավորության տեր լինելով, հրացանի նա լինելով բռնել տվեց մի քանի նշանավոր հայ ազնվակաների</ref>Դրանցից մեկն էր Գյուլ-Յաթաղ գյուղի Միսայել-Բեկը, մյուսը նրա փեսա Հակոբ-Յուզբաշին:</ref> և այդ պատճառով բարձրացրեց իր իշխանության