թերությունը, գրել է. «... Նահապետի անունով գրվածքը, թեև աշխարհաբար, բայց շատ հաղթահարված հին լեզվից (գրաբարից — Ա. Ի.), և նմանել ցանկանալով մեծ Հայաստանի լեզվին, շատ անգամ մեջ խառնած այնպիսի տեղական բառեր, որ շատ սակավ էին գործ ածվում։ Հայր Ղևոնդ Ալիշանյանցը ունի բանաստեղծականղ քանքար, և այդ քանքարը կարող էր ավելի պարզ և վառ երևիլ, եթե աբեղայական սևաթույր վերարկուն չլիներ խափանառիթ»[1]:
Սակայն, չնայած Ալիշանի լեզվի էկլեկտիզմին, նրա լավագույն բանաստեղծությունները մտան ժողովրդի մեջ և, ինչպես Նալբանդյանն է նշել, «ջերմացուցին շատ սրտեր նահապետի անունի վերա»։
Արդ, ինչո՞վ բացատրել այդ ուշագրավ երևույթը։ Նախ՝ նրանով, որ «Նահապետի երգերը», որքան էլ հին լեզվից շանթահարված լինեին, այնուամենայնիվ աշխարհաբար էին և մատչելի ժողովրդին։ Երկրորդ՝ ոչ֊նվազ կարևոր հանգամանքը նրանց հայրենասիրական-մարտական պաթոսն էր, որ, ինչպես վերը նշվեց, համապատասխանում էր - ժամանակի ոգուն։
«Նահապետի երգեր»-ի հիմնական բովանդակությունը ազգային ինքնաճանաչման և ազատագրության գաղափարն է, սերն ու կարոտը դեպի հեռավոր հայրենիքը, օրինական հպարտությունը հայ ժողովրդի հերոսական անցյալի, նրա նյութական ու հոգևոր բազմադարյան կուլտուրայի նկատմամբ:
Մի առանձին հմայք ունեն հայրենի երկրի բնությանը նվիրված Ալիշանի թախծոտ ու սրտամորմոք երգերը՝ «Հայոց աշխարհիկ», «Հրազդան» և «Հայ հայրենիք»։ Այս երգերում առանձնապես ուժեղ է արտահայտված պանդխտության ցավատանջ զգացումը, որ խորապես ապրել է ինքը՝ «Մեր միշտ պանդուխտ ալևոր Նահապետը» (Հովհ. Թումանյան)։
«Հրազդան»-ը՝ իր հայրական տունն ու այգին, իր սիրած աղջկան՝ «աչքի լույս» Խանդուկին և ընկերներին կորցրած պանդխտի սրտահույզ զրույցն է հայրենի գետակի հետ, որ բաժանում է նրա վիշտը և լուռ արտասվում.
|
Մեր դասական գրականության մեջ պանդխտությանը նվիրված լավագույն բանաստեղծություններից մեկն է «Հրազդան»-ը, իր անմիջականությամբ նույնքան հուզիչ, որքան և մեր ժողովրդական պանդխտի երգերը։
«Հբազդան»-ի էլեգիական տրամադրությանը հակակշիռ է «Հայ հայրենիքը»՝ իր պայծառ լավատեսությամբ, առույգ տոնով։ Դա խանդավառ գովք է հայրենի երկրի բնության։ Գեղեցիկ է հայկական լեռնաշխարհի
- ↑ Միք. Նալբանդյան, Երկերի լիակատար ժողովածու, հատ. I, էջ 430 (ընդգծումն իմն է — Ա. Ի.)։
