— Ոչ մի կնոջ հարց չկա:
— Ապա՞:
— Ես քո սխալը չեմ գործի, քո քաղաքական սխալը։
— Ի՞նչ, բոլշևի՞կ դառնայի։
— Ուրախությամբ կընդունեին քեզ կուսակցության մեջ,— հեգնեց պրոֆեսորը:
— Մեր ընկերներից բոլշևիկ դարձողներ եղան։
— Այո, եղան, բալց բոլշևիզմը կարիերիստներին շատ չի սնուցանում։
— Միքայել, կրկնում եմ, լավ կլիներ մենք իրար չտեսնեինք։
— Ալո, լավ կլիներ, երևի էլ չենք տեսնի իրար։
— Ինչո՞ւ։
— Մեր ճանապարհներն այլ են։
— Այլ են…
— Ես պատկանում եմ մարդկության առողջ մասին։
— Ո՞րն է առողջությունը։
— Մարդուն չշահագործելը։
— Ծիծաղելի է։
— Ի՞նչը։
— Ամեն բան։
— Ծիծաղելի է,— կրկնեց պրոֆեսորը։
— Ի՞նչը:
— Դու։
— Միքայել, մեր ճանապարհներն այլ են։
— Այո՜, այո՜, այլ են։
Պրոֆ. Մելիք-Անդրեասյանը դուրս եկավ էմիգրանտ եղբոր սենյակից։ Արտասահմանում լինելու ամբողջ ժամանակամիջոցում ոչ մի ժամանակ իրեն այնքան օտարոտի չէր զգացել, որքան եղբոր սենյակում և դրանից դուրս, շվեյցարական փոքրիկ քաղաքի խաղաղ փողոցներում։
Կանգնած փոքրիկ քաղաքի միակ հրապարակում, կեսգիշերային պայծառ աստղերի տակ, նա տխրություն զգաց մինչև հոգու խորքը։ Ւ՞նչն էր, որ նրան այդպես տխրեցնում էր։ Վերջնական բաժանո՞ւմը եղբորից։ Ոչ: Նրան տխրեցնում էր Խորհուրդների երկրի հիշողությունը։ Ահա այդ երկիրը պատկերացավ իր առաջ ամբողջ մերկությամբ։
