Եվ օրինակ տալու համար, մոտեցավ ճրագին ու մի շնչով հանգցրեց:
Ամեն ոք հասկացավ, թե հորեղբայրս ի՞նչ էր ուզում ասել։ Մի րոպեի մեջ խարույկը հանգավ։ Հայրս և մի քանի գյուղացիներ եղածները ներս տարան, լռություն տիրեց, և հինգ րոպեից հետո այգում ոչ ոք չմնաց:
Պոլսեցին սառել էր. ոչ պակաս զարմացած էր նաև Կարապետը:
— Աս ի՞նչ է, ծո՛,— գոռում էր քյություկչին,– աս ի՞նչ խայտառակություն է, ինչու ցրվեցան, ի՞նչ է եղեր… ըսեք, ճաթիմ պիտի հիմա…
Հայրս անհանդարտ՝ նայում էր շուրջը, և երբ ամեն ինչ վերջացել էր, ու լռությունը այնպես տիրել, որ կարծես գյուղն ամբողջ ննջում էր, հորեղբայրս ասաց.
— Վայ է, եթե ռեսը պատմի նրան այս քեֆի մասին, էգուց մեկին տասը պիտի տուժենք։
— Բայց ինչո՞ւ,— հարցրեց Կարապետը,— ի՞նչ ունեք վախենալու: Հարկահանը ի՞նչ իրավունք ունի ձեզ արգելել քեֆ անելու։
Հորեղբայրս դառնությամբ ժպտաց։
— Իրավունք չունի,— ասաց նա,— բայց էգուց երբ գործի սկսի, բոլորիս հոգին էլ կհանի…— «Քե՞ֆ էիք անում,– կասի,— ուրեմն ունեք՝ որ անում եք. դե՛հ, քանի որ ունեք, տվեք ուրեմն»… Եվ երևակայիր մնացածը ինքդ…
Հորեղբայրս իրավունք ուներ։ Դառն փորձերը սովորեցրել էին նրան այն, որ մենք իրավունք չունենք մի՛ րոպե անգամ մոռանալ մեր ցավերը, մեր դահիճները. իրավունք չունենք մի րոպե անգամ զվարճանալ, վախենալով, որ շատ ծանր ու թանկ չնստեր այդ մոռացությունը…
— Այո,— շարունակեց հորեղբայրս,— դրանց մոտ ծիծաղել անգամ ազատությամբ չես կարող, կկարծեն, թե հարուստ ես և ինչ որ ունես՝ ձեռքիցդ կառնեն։ Չես կարող մի մաքուր շապիկ, մի նոր կոշիկ հագնել… Ա՛հ, նոր կոշի՞կ… Անցյալ տարի չէ՞ր, որ Կալոյենց Առաքելը կալերի ժամանակ նոր կոշիկ էր առել ու չէր համարձակվում հագնել, որովհետև շահնան (հարկահանը) գյուղումն էր։ Ամբողջ տասն օր ոտաբոբիկ էր ման գալիս՝ մինչև շահնայի գնալը…
Գնանք, գնանք, մենք էլ ցրվենք, կարող են մեզ հավաքված տեսնել և դա էլ թանկ նստեցնել…
Եվ ցրվեցինք, թողնելով պլպլալու՝ քիչ առաջ բոցեր արձակող և այժմ հոգեվարքի մեջ ընկած խարույկի մնացորդը…
Ահա այդպես էր, որ զվարճացանք մենք ամառնավերջի մի շքեղ գիշեր, մեր պարտեզի ամենագեղեցիկ անկյունում…
