կցելով սույն ոտանավորը, ոտանավորը գրված է Երևան գալու նախօրյակին, նամակը ոտանավորի Հետ գտնվել է իր՝ Աբովյանի թղթերի մեջ. հայտնի չէ, Աբովյանը ուղարկել է այն, թե ոչ։ Ոտանավորը առաջին անգամ նամակի հետ տպագրվել է «Մեղու Հայաստանի»-ում՝ 1804 թ. № 11, էջ 95։
ՏԵՍԱՆԵՄ ՔԵԶ ԱՅՐ ԱԼԵՀԵՐ...
(Էջ 181-182)
Բանաստեղծությունը պահվում է 90 թվահամարի տակ. գրաբար է, անթվակիր, չ. 23x10։ Այն անձնավորությունը, որին ուղղված է բանաստեղծությունը, մեզ անհայտ է։ Աբովյանը քննադատում է նրա մեծամտությունը և իմաստակությունը։ Բանաստեղծությունից երևում է, որ այդ չակերտավոր գիտնականը խանգարելիս է եղել Աբովյանին, անտեսել է նրա կարողությունները։
Տպագրվում է առաջին անգամ։
ՁԱՅՆ ԱՂԱՂԱԿԻ...
(Էջ 183-184)
Այս բառերով սկսվող բանաստեղծությունը հանված է 97 թվահամար ունեցող ինքնագրից գրաբար է» անթվակիր։ № 57 տետրակում կա մի արձակ գրվածք՝ «Վերջին հրաժարական քաջազօր արքային Հերակլի», որը վերաբերում է Աղա Մահմեդ խանի արշավանքի նկարագրությանը։ Վերջում Աբովյանը ավելացրեք է 5 տուն բանաստեղծություն, որտեղ վերարտադրել է իր հույզերն այդ աղետալի դեպքերի առթիվ։ Այս դրվածքի մասին հիշատակություն կա Աբովյանի «Նախաշավիղ»–ին նվիրված գրագրության մեջ (տես «Նախաշաւիղ կրթութեան ի պէտս նորավարժից», Պետհրատ, 1940, ծանոթագրությունների բաժին, էջ 56)։ Այս բանաստեղծությունը վերոհիշյալ 5 տան մշակումն է, նա եղել է «Նախաշաւիղ»–ի նյութերից, որը հետագայում հանվել է. քանի որ «Նախաշավիղ»–ը կազմված է 1838 թ., ուստի կարելի է ենթադրել, որ բանաստեղծությունը գրված է այդ շրջանում, Թիֆլիսում։
№ 57 տետրակում զետեղված արձակ նկարագրությունն իր չափածո կտորի հետ տպագրվեր է «Նախաշավիղ»–ի ծանոթագրությունների բաժնում, էջ 99—100։
ԲԱՅԱԹԻՔ
.
(Էջ 187-196)
Հանված է 56 և 61 թվահամարի տակ պահվող տետրակներից. Աշխարհաբար, անթվակիր։ Բայաթիներն ամբողջապես զետեղված են երկրորդ տետրակում, սևագիր են, 80 տուն։ Բայաթիներից 10 քառյակ առաջին անգամ հրապարակվել է 1864 թ, «Մեղու Հայաստանի»–ում (№ 35, սեպտ. 7, էջ 280)։ Նույն թվականին լույս է տեսել «Պարապ վախտի խաղալիք»– ի մեջ 34 բայաթի, որից 8-ն արդեն տպագրվել էր «Մեղու Հայաստանի»-ի մեջ։ Բայաթիների հատընտիրը լույս է տեսել 1939 թ,, կազմած Ռ. Զարյանի կողմից։ Բոդենշտետին ուղարկված մի ժողովածուի մեջ, որի բնագիրը պահպանված է Աբովյանի արխիվում, մենք հանդիպում ենք մի քանի քառյակների, որոնք ժողովրդական խաղեր չեն, այլ պարզապես Աբովյանի մշակած բայաթիներից են, ինչպես, օրինակ.
|
